Divinitajiet femminili
Divinitajietfemminili KAPITLU 1
Divinitajiet femminili
Divinitajietfemminili KAPITLU 1
1
X’inhi divinità?
L-Assemblea tal-Allat
anfora, madwar 510 Q.K, tafal, għoli: 23.2 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © 2012 RMN-Grand Palais / Stéphane Maréchalle

Inti żgur li smajt b’Demeter, Hera, jew saħansitra Afrodite… Huma membri tal-familja kbira ta’ allat jew divinitajiet Griegi li, fil-miti antiki, għandhom poter aqwa minn dak tal-bnedmin.

 

The faithful aren’t entirely selfless in dedicating prayers and offerings to them, as they seek the favour of the deities. Each god or goddess offers their protection in an aspect of life.

 

So, what supernatural powers do the female goddesses have?

Fid-dinja antika tal-Mediterran, dawn kienu ta’ spiss assoċjati mal-oqsma li ġejjin:

  • L-Imħabba: Afrodite, fil-mitoloġija Griega

 

  • Il-Maternità: Hathor, fil-mitoloġija Eġizzjana, rikonoxxibbli mill-qrun ta’ baqra tagħha

 

  • Id-dar: Vesta, fil-mitoloġija Rumana

 

  • In-natura u l-kaċċa: Pereżempju, Artemis, fil-mitoloġija Griega (jew Diana, bl-isem Ruman tagħha)

 

  • L-għerf u l-istrateġija militari: Atene, fil-mitoloġija Griega
Afrodite Napli Fréjus,
bejn 27 u 68 Q.K, irħam, 164 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Hervé Lewandowski
Amulet li tirrappreżenta l-alla mara Hathor,
bejn 665 u 525 BCE, skoperta f’Kom el-Hisn, fuħħar siliċiku, 10 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © Il-Mużew tal-Louvre, Dist. RMN-Grand Palais/Georges Poncet
Urna li tirrappreżenta lill-alla mara Vesta,
madwar 75–125, irħam, 45 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt: © 1976 Mużew tal-Louvre/Maurice u Pierre Chuzeville
Statwa ta’ Diana l-Kaċċatriċi,
torso fl-irħam bejn 75 Q.K u 25, elementi tal-bronż mis-seklu 16, 143 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Stéphane Maréchalle
Athena Mattei, magħrufa wkoll bħala Atene l-Hienja,
madwar 350–340 Q.K, kopja mit-tieni nofs tat-tieni seklu Q.K jew mit-tieni seklu, irħam, 230 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Hervé Lewandowski
Erkole (immaġini meħuda mill-film),
1997, dirett minn Ron Clements u John Musker, Walt Disney Pictures

L-influwenza ta’ dawn il-figuri antiki tmur lil hinn miż-żmien – saħansitra jidhru f’cartoon popolari ħafna!

Fi ftit kliem

Fil-miti antiki, id-divinitajiet huma entitajiet li għandhom poter aqwa minn tal-bnedmin.

2
Lenti fuq il-qima lil Vesta u lill-verġnijiet puri
Ejja nagħtu ħarsa aktar mill-qrib lejn Ruma tal-qedem…

Il-“verġnijiet puri” jiksbu isimhom mill-alla mara Vesta, protettur tad-dar. Għar-Rumani, kien fid-dar li kien jitkebbes nar partikolarment importanti – wieħed għat-tħejjija tal-ikel.

Flimkien, dawn is-saċerdotessi ddedikaw ħajjithom biex jaduraw din l-alla mara sabiex tipproteġi l-belt ta’ Ruma. U kif għamlu dan?

  • Billi żammew in-nar sagru fit-tempju għaddej billejl u binhar

 

  • Għamlu offerti u talbu lill-alla mara Vesta

 

  • Żammew il-wegħda ta’ kastità tagħhom u ma kellhomx relazzjonijiet ta’ mħabba

 

  • Saffew is-santwarju bl-ilma

 

Huma kisbu ċerti privileġġi talli wettqu dmirijiethom fl-interess pubbliku. B’mod partikolari, huma kienu awtonomi – kienu ħielsa minn kwalunkwe tutela paterna jew konjugali, għad-differenza ta’ nisa Rumani oħrajn!

Jean Antoine Houdon, Vestali,
1787, irħam, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © Il-Mużew tal-Louvre, Dist. RMN-Grand Palais/Pierre Philibert
Fi ftit kliem

F’Ruma tal-qedem, il-verġnijiet puri kienu saċerdotessi ta’ Vesta, alla mara tal-familja u tad-dar.

3
Is-seduzzjoni vs l-imħabba bejn il-miżżewġin

Għalkemm hija pprojbita għall-verġnijiet puri, l-imħabba tagħti lil ħafna divinitajiet l-iskop tagħhom! Iżda ma tfissirx l-istess ħaġa għalihom ilkoll…

 

Skopri dan l-eżempju ta’ żewġ miti dwar Ishtar u Isis!

 

  • (1) Ishtar, alla mara mill-Mesopotamja

 

  • (2) Isis, divinità Eġizzjana tal-Qedem
Plakka tal-alla mara Ishtar fuq iljun iżżomm l-arma tagħha,
It-2 millennju Q.K, skoperta f’Tello, terrakotta, 12 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Franck Raux
Figurin ta’ Isis,
bejn 664 u 332 Q.K, skopert f’Memphis, soapstone (ġebla ratba tat-talk), 11 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © Il-Mużew tal-Louvre, Dist. RMN-Grand Palais/Christian DéCamps
Comparer
Plakka votiva ta’ Gilgamesh qed jiġġieled kontra l-barri

Ishtar: l-alla tal-imħabba sesswali, hija kellha diversi kisbiet fl-imħabba. Meta ppruvat tisseduċi lil Gilgamesh, huwa rreżista l-faxxinu tagħha. Dan ir-rifjut irrabbjaha ħafna. B’hekk, tibgħat barri inkurlat kontrih, u l-vendetta tagħha mbagħad taqa’ fuq eluf ta’ innoċenti.

Papiru tal-Lamentazzjonijiet ta’ Isis u Nephthys

Isis: l-alla mara tal-imħabba bejn il-miżżewġin. Żewġha Osris inqatel u tqatta’ f’biċċiet minn ħuh stess, li xerred il-biċċiet madwar id-dinja. Isis imbagħad telqet biex issibhom u rnexxielha terġa’ tpoġġi l-biċċiet tal-ġisem tar-raġel tagħha lura flimkien. Imbagħad ġie mrembel fi tgeżwira, bħal mummja. Kemm hi mara devota lejn żewġha! Isis hawn tidher hekk kif qed tipproteġi lil Osris, li huwa mrembel fi tgeżwira.

Fi ftit kliem

Id-divinitajiet assoċjati mal-imħabba jistgħu jirrappreżentaw l-imħabba sesswali, bħal Ishtar, jew l-imħabba bejn il-miżżewġin, bħal Isis.

4
Isis, divinità popolari
Ejja nagħtu ħarsa aktar mill-qrib lejn il-figura ta’ Isis.
Meqjuma fl-Eġittu tal-qedem, hija (fost affarijiet oħra) l-alla tal-fertilità.

 

Kienu jintlibsu amuleti f’ġieħha biex nisa tqal jiġu protetti mir-riskju ta’ korriment u ta’ mewt waqt il-ħlas. It-tqala kienet, sa ftit ilu, stadju estremament perikoluż fil-ħajja tal-mara u għalhekk kien aħjar li jkollok l-allat jagħtuk palata!
Amulet għoqda ta’ Isis,
bejn 332 u 365 Q.K, skopert fuq il-gżejjer Elefantini, ħġieġ, madwar 2 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt: © 2007 Mużew tal-Louvre/Georges Poncet
Artal ta’ Astragalus ikkonsagrat lil Isis,
bejn is-sekli 1 u 3 E.K, irħam, 55 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © Il-Mużew tal-Louvre, Dist. RMN-Grand Palais/Maurice u Pierre Chuzeville

Din id-divinità tant hija importanti li tista’ tinstab madwar il-baċir tal-Mediterran kollu!

 

Wieħed jista’ jagħrafha fuq dan l-altar minn Ruma tal-qedem bl-istrument mużikali f’idejha. Huwa sistru, użat fl-Eġittu matul iċ-ċerimonji f’ġieħha.

Fi ftit kliem

Fil-qedem, Isis, l-alla Eġizzjana tal-fertilità, kienet meqjuma anke ’l bogħod, saħansitra f’Ruma.

5
Rappreżentazzjonijiet tal-omm u tal-wild

 
 

Isis (reġgħet hi!) għandha kappell ieħor li hi mhux l-unika waħda li tilbsu – dak tal-figura materna.

 

Storikament, in-nisa ta’ spiss kienu assoċjati mar-rappreżentazzjoni ta’ figura materna. Din ix-xorta ta’ immaġni tal-omm u tal-wild tittraxxendi l-eri, ir-reġjuni ġeografiċi u r-reliġjonijiet.

 

Ejja nagħtu ħarsa lejn xi eżempji!

Figurin minn Ċipru,
bejn 1400 u 1230 Q.K, terrakotta, 20 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Franck Raux
Figurin ta’ Isis qiegħdha tredda’,
bejn 664 u 332 Q.K, bronż, 30 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © Il-Mużew tal-Louvre, Dist. RMN-Grand Palais/Georges Poncet
Vivarini Bartolomeo, Il-Verġni qed tredda’ lit-Tarbija,
seklu 15, żejt fuq l-injam, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Tony Querrec
Louise-Elisabeth Vigée le Brun, Madame Vigée-le Brun u bintha, Jeanne-Lucie, magħrufa bħala Julie,
1789, żejt fuq l-injam, 130 x 94 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre)/Tony Querrec
Fi ftit kliem

Ir-rappreżentazzjonijiet ta’ figura materna qed tieħu ħsieb il-wild tagħha sebqu l-konfini ġeografiċi u mill-eri.

6
L-eċċezzjonijiet…
Eugène Delacroix, Medea Furjuża
1862, żejt fuq kanvas, 120 x 84 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © RMN-Grand Palais (Mużew tal-Louvre) / René-Gabriel Ojeda
B’kuntrast ma’ dawn il-figuri mitoloġiċi virtwużi kollha, Medea tinkorpora aspetti aktar għeżież. Din il-mara saret Makjavellika biex tikseb vendetta fuq ir-raġel tagħha li mhuwiex fidil lejha, u saħansitra waslet biex toqtol it-tfal tagħha stess.

 

Id-drammaturgu Grieg Euripides jirrakkonta din il-leġġenda fit-traġedja tiegħu bl-isem “Medea.” Din l-istorja tabilħaqq xterdet b’mod wiesa’, peress li tista’ tinstab, pereżempju, f’papiri Eġizzjani!

 

Il-figura ta’ Medea ġiet riveduta ħafna drabi fil-letteratura u l-arti u nxteħet dawl fuq l-aspetti multipli tal-karattru: xi kultant qattiela bla ħniena, drabi oħra mara midruba, u xi drabi wkoll mara ta’ esperjenza u saħħara.

 

Filwaqt li n-nisa ġew rappreżentati b’mod estensiv bħala ommijiet u nisa f’koppja miżżewġa, issa wasal iż-żmien li niskopru rappreżentazzjonijiet oħra u l-klixès tagħhom!
Papiru ta’ Didot,
madwar 170 u 160 Q.K, skoperti f’Memphis Serapeum, l-Eġittu, papiru, 107 x 17 cm, Mużew tal-Louvre, Pariġi. Ritratt © Il-Mużew tal-Louvre, Dist. RMN-Grand Palais/Georges Poncet
Fi ftit kliem

Il-figura mitoloġika ta’ Medea hi dik ta’ mara Makjavelljana li saħansitra waslet biex toqtol lil uliedha stess.

Fil-qosor, inti skoprejt:

  • X’inhi divinità?
  • Lenti fuq il-qima lil Vesta u lill-verġnijiet puri
  • Is-seduzzjoni vs l-imħabba bejn il-miżżewġin
  • Isis, divinità popolari
  • Rappreżentazzjonijiet tal-omm u tal-wild
  • L-eċċezzjonijiet…
Kwizz: Biex titħarreġ

Fil-mitoloġija Griega, Vesta hija l-protettriċi…

Trid tagħżel tweġiba

L-amuleti f’ġieħ Isis jipproteġu b’mod partikolari kontra…

Trid tagħżel tweġiba

Dan il-figurin ta ’omm u wild ġej minn…

Trid tagħżel tweġiba

Inti ftaħt l-aċċess għall-kapitlu li jmiss fil-kors tiegħek In-Nisa fl-Arti fil-Mediterran.

KAPITLU 2

Klixès dwar il-femminilità

kompli

Biex tkompli

Idħol f’aktar dettall dwar is-suġġett bl-għajnuna tar-riżorsi tagħna.

għal aktar dettalji